noarderljocht.com
Weiße 4
Na aflevering aan de Luftwaffe door Erla Maschinenwerk ging de Bf 109E-4/N naar het JagdGeschwader 26. In eerste instantie naar de II. Gruppe, waar de machine voornamelijk werd gevlogen door de Kommandeur Hauptmann Karl Ebbighausen*. Daarna ging de Bf 109 over naar de IV. Gruppe. Ten tijde van de laatste vlucht, was de machine weer in dienst bij de II. Gruppe.
Op 30 september 1940 moest Unteroffizier Horst Perez van 4./JG 26 (gestationeeerd op Marquise-Est) als gevolg van branstofgebrek een noodlanding maken. Hij zette de machine rond 17.30 uur bij East Dean, ten westen van Eastbourne, aan de grond. Kort daarvoor was Perez in de buurt van Beachy Head in gevecht geraakt met Hurricanes.
Het vliegtuig werd weggehaald en naar Farnborough overgebracht voor nader onderzoek door het Royal Aircraft Establishment (RAE). Naar bekend is, werd de Bf 109 vervolgens, na bemoeienis van Mrs Clementine Churchill, de vrouw van de Prime Minister, naar de VS verscheept, ter ondersteuning van de campagne “Bundles for Britain”.
De Bf 109 was zo in tientallen steden in Amerika en Canada tentoongesteld. In 1945 werd de 1190 waargenomen in Ottawa. De Bf 109 belandde uiteindelijk in het Canadian Civil Defence College te Arnprior in Ontario. Na verloop van tijd raakte de Messerschmitt daar buiten gebruik en werd opgeslagen. In 1957 werd het vliegtuig weer “ontdekt”. In 1959 voerde het Canadian War Museum een onderzoek uit naar de technische staat van het vliegtuig. Men kwam tot de conclusie, dat het vliegtuig in een te slechte staat verkeerde om nog te kunnen worden gerestaureerd. Daarop werd de Bf 109 aan een sloper aangeboden.
In 1961 kocht Geoff Rowe uit Stittsville, Ontario, het vliegtuig van een sloper. In juni 1964 werd het vliegtuig nog aangetroffen op het terrein van Rowe in Carp in de buurt van Ottawa.
De 1190 werd vervolgens overgenomen door twee Britse enthousiasten, Dennis Knight en Peter Foote, die de in een zeer slechte staat verkerende Bf 109 in 1966 terug naar Engeland brachten.
In de daarop volgende 30 jaar is de machine opgeslagen geweest, totdat in november 1997 het bericht naar buiten kwam, dat het Imperial War Museum het toestel had aangekocht, nadat uit de National Lottery een bedrag van £245.000 was verkregen. Op 17 maart 1998 arriveerde de (staartloze) Bf 109 voor restauratie op Duxford. De Bf 109 is daar inmiddels in een diorama, waarin de machine op de buik tussen de stoppels ligt, te aanschouwen, net zoals in die namiddag van 30 september 1940....
Op 30 september 1940 moest Unteroffizier Horst Perez van 4./JG 26 (gestationeeerd op Marquise-Est) als gevolg van branstofgebrek een noodlanding maken. Hij zette de machine rond 17.30 uur bij East Dean, ten westen van Eastbourne, aan de grond. Kort daarvoor was Perez in de buurt van Beachy Head in gevecht geraakt met Hurricanes.
Het vliegtuig werd weggehaald en naar Farnborough overgebracht voor nader onderzoek door het Royal Aircraft Establishment (RAE). Naar bekend is, werd de Bf 109 vervolgens, na bemoeienis van Mrs Clementine Churchill, de vrouw van de Prime Minister, naar de VS verscheept, ter ondersteuning van de campagne “Bundles for Britain”.
De Bf 109 was zo in tientallen steden in Amerika en Canada tentoongesteld. In 1945 werd de 1190 waargenomen in Ottawa. De Bf 109 belandde uiteindelijk in het Canadian Civil Defence College te Arnprior in Ontario. Na verloop van tijd raakte de Messerschmitt daar buiten gebruik en werd opgeslagen. In 1957 werd het vliegtuig weer “ontdekt”. In 1959 voerde het Canadian War Museum een onderzoek uit naar de technische staat van het vliegtuig. Men kwam tot de conclusie, dat het vliegtuig in een te slechte staat verkeerde om nog te kunnen worden gerestaureerd. Daarop werd de Bf 109 aan een sloper aangeboden.
In 1961 kocht Geoff Rowe uit Stittsville, Ontario, het vliegtuig van een sloper. In juni 1964 werd het vliegtuig nog aangetroffen op het terrein van Rowe in Carp in de buurt van Ottawa.
De 1190 werd vervolgens overgenomen door twee Britse enthousiasten, Dennis Knight en Peter Foote, die de in een zeer slechte staat verkerende Bf 109 in 1966 terug naar Engeland brachten.
In de daarop volgende 30 jaar is de machine opgeslagen geweest, totdat in november 1997 het bericht naar buiten kwam, dat het Imperial War Museum het toestel had aangekocht, nadat uit de National Lottery een bedrag van £245.000 was verkregen. Op 17 maart 1998 arriveerde de (staartloze) Bf 109 voor restauratie op Duxford. De Bf 109 is daar inmiddels in een diorama, waarin de machine op de buik tussen de stoppels ligt, te aanschouwen, net zoals in die namiddag van 30 september 1940....
* Hauptmann Karl Ebbighausen, Gruppe Kommandeur van II./JagdGeschwader 26, werd op vrijdag 16 augustus 1940 tijdens een luchtgevecht boven het Kanaal, zo'n 6 kilometer uit de kust bij Dover, neergeschoten door Britse jagers. Zijn Bf 109E-4 stortte in zee. Sindsdien is Ebbighausen vermist.
|
|
Kort na de noodlanding in de landerijen bij East Dean op 30 september 1940 en in Hangar 4 op 16 augustus 2013. De linkerfoto is in een groot aantal bronnen gepubliceerd, maar de oorspronkelijke herkomst is tot op heden nog niet getraceerd. Deze versie was afgedrukt in de FlyPast van mei 1998. Op de rechter foto het vliegtuig in Hangar 4 van het IWM Duxford.
|
“I saw this aircraft within a few hours of its belly landing some yards from the Seaford-Eastbourne road, approximately a mile east of the village of Eastdean. I was travelling between Brighton and Eastbourne when I saw the aircraft under guard of a soldier of the Devonshire Regiment. After some preliminary conversation he allowed me to examine the aircraft closely, and told me that the aircraft had appeared from the general direction of London and, as the pilot presumably had some ammunition left, he took the opportunity to use this by strafing the troops and a flak emplacement in the nearby village. He was shot down for his pains !
He belly-landed on a slight incline, threw open the cockpit hood, jumped from the aircraft and started running in the direction of the road, drawing his revolver as he ran. By this time, some troops had arrived within rifle range and sent a volley in his direction. The pilot then stopped, dropped his revolver and raised his hands. One of the soldiers, presumably being somewhat put out by the strafing, hit the pilot in the face with his fist, for which he was promptly awarded seven days C.B. (Confinement to Barracks) ! My informant did not disclose the pilot’s name, but thought that he was commissioned, commenting on the quality of his breeches, among other things.” Ooggetuigeverslag van D.G.E. Collins uit Brighton, gepubliceerd in de Royal Air Force Review van november 1959, p.22. |
In de informatieklapper bij de tentoonstelling in Hangar 4 is een kopie van het verslag van S/L Felkin, opgemaakt na de noodlanding op 30 september 1940. Het originele rapport is ondergebracht in het Britse nationale archief, The National Archives in Kew (in AIR40/2400)
|
|
|
Vanaf eind augustus 1940 verschenen er steeds meer Bf 109's met in opvallende kleuren (meestal wit en geel) gespoten motorbeplating. Voorts was naast het Schlageter embleem van JG 26 de tijgerkop van de 4. Staffel onder de cockpit geschilderd.
Bij restauratie werkzaamheden op Duxford werd onder de in 1940 aangebrachte lichtblauwe verf (Hellblau 65 ?) het standaard 70/71 splinterschema aangetroffen. Op de romp de chevron van een Gruppen Kommandeur. Op de staart werden de volgende overwinningstekens aangetroffen:
2 Nederlandse (13 mei), 1 Franse (18 mei) en twee overwinningen op de RAF (24 mei en 14 juni). Deze laatste overwinning zou waarschijnlijk een RAF Defiant of een Battle kunnen zijn geweest. Deze overwinningen werden niet door Horst Perez behaald, maar door Hauptmann Karl Ebbighausen, commandant van II./JG 26. Ebbighausen zou zijn totale ‘score’ op 7 toestellen brengen. Hij sneuvelde op 16 augustus 1940, toen hij boven Deal in een gevecht met Spitfires van 266 Squadron werd neergeschoten.
2 Nederlandse (13 mei), 1 Franse (18 mei) en twee overwinningen op de RAF (24 mei en 14 juni). Deze laatste overwinning zou waarschijnlijk een RAF Defiant of een Battle kunnen zijn geweest. Deze overwinningen werden niet door Horst Perez behaald, maar door Hauptmann Karl Ebbighausen, commandant van II./JG 26. Ebbighausen zou zijn totale ‘score’ op 7 toestellen brengen. Hij sneuvelde op 16 augustus 1940, toen hij boven Deal in een gevecht met Spitfires van 266 Squadron werd neergeschoten.
|
Opvallend is de wijze waarop de twee Nederlandse overwinningen zijn aangebracht. Het rood-wit-blauwe roundel is daar in de ‘Tsjechische’ wijze geschilderd.
|
|
Twee Nederlandse slachtoffers.....
“....Drie kwartier later, 05.20 uur in de morgen van 13 mei 1940, vertrekt de 308 opnieuw. Met dezelfde bemanning. (Fokker G.1, nummer 308, met luitenant-vlieger B. Sandberg en sergeant J. van den Breemer). De dubbelstaart met het ons onbekende nummer vergezelt haar. De machine wordt gevlogen door de 23-jarige luitenant-vlieger Paul C. Schoute en sergeant Hans Lindner. De twee toestellen moeten de laatste nog operationele T.V (de 856) van de BomVA naar de Moerdijkbrug escorteren, die daar moet bombarderen.
Het bombardement mislukt totaal. Acht Bf 109’s van 5./JG 26 onderscheppen de kleine Nederlandse formatie en vallen aan. De T.V wordt neergeschoten ter hoogte van Ridderkerk en stort brandend neer in de grienden van de Gorzen (Het Nieuwe Veer) in Ridderkerk. Het Wapen der Militaire Luchtvaart is zijn laatste bommenwerper kwijt.
Even later wordt de G.1 van Schoute en Lindner getroffen. Het ziet er slecht uit ! Lindner, zwaar gewond aan één van zijn beben, springt uit het toestel en komt nabij De Wetering op de grond. Omwonenden zijn er als de kippen bij om hulp te verlenen, maar het is te laat. Ze kunnen alleen maar de dood constateren. Schoute komt om in zijn toestel, dat neerstort in de polder Nieuw-Lekkerland.
Vanuit de 308 ziet Sandberg dat er binnen luttele minuten twee toestellen branded naar beneden stortten en hij is ‘daarna voor de overmacht geweken en ontkomen in het wolkendek’, zoals luitenant Dill in zijn gevechtsrapport noteert. Om zes uur landt Sandberg op Schiphol.
Hans Lindner’s vader komt een dag later naar Nieuw-Lekkerland om zijn zoon te identificeren. Met wat persoonlijke spullen van zijn zoon, die enig kind was, keert de diepbedroefde man naar Amsterdam terug.
Ook de vijf bemanningsleden van de T.V komen om het leven. Zij worden begraven in Ridderkerk, Schoute en Lindner in Nieuw-Lekkerland. Hans P. Lindner wordt op 7 juni 1940 herbegraven op het rooms-katholieke kerkhof “Buitenveldert” in zijn woonplaats Amsterdam. Het stoffelijk overschot van Paul Schoute krijgt op 20 juni een definitieve rustplaats op de Algemene Begraafplaats “Moscowa” in Arnhem. Beide mannen is later postuum het Vliegerkruis verleend.
Hauptman Karl Ebbighausen van de vijfde Staffel van het Jagdgeschwader 26 verklaart in zijn gevechtsrapport dat hij de T.V en de G.1 respectievelijk om 05.38 en 05.40 uur heeft neergeschoten.
Het bombardement mislukt totaal. Acht Bf 109’s van 5./JG 26 onderscheppen de kleine Nederlandse formatie en vallen aan. De T.V wordt neergeschoten ter hoogte van Ridderkerk en stort brandend neer in de grienden van de Gorzen (Het Nieuwe Veer) in Ridderkerk. Het Wapen der Militaire Luchtvaart is zijn laatste bommenwerper kwijt.
Even later wordt de G.1 van Schoute en Lindner getroffen. Het ziet er slecht uit ! Lindner, zwaar gewond aan één van zijn beben, springt uit het toestel en komt nabij De Wetering op de grond. Omwonenden zijn er als de kippen bij om hulp te verlenen, maar het is te laat. Ze kunnen alleen maar de dood constateren. Schoute komt om in zijn toestel, dat neerstort in de polder Nieuw-Lekkerland.
Vanuit de 308 ziet Sandberg dat er binnen luttele minuten twee toestellen branded naar beneden stortten en hij is ‘daarna voor de overmacht geweken en ontkomen in het wolkendek’, zoals luitenant Dill in zijn gevechtsrapport noteert. Om zes uur landt Sandberg op Schiphol.
Hans Lindner’s vader komt een dag later naar Nieuw-Lekkerland om zijn zoon te identificeren. Met wat persoonlijke spullen van zijn zoon, die enig kind was, keert de diepbedroefde man naar Amsterdam terug.
Ook de vijf bemanningsleden van de T.V komen om het leven. Zij worden begraven in Ridderkerk, Schoute en Lindner in Nieuw-Lekkerland. Hans P. Lindner wordt op 7 juni 1940 herbegraven op het rooms-katholieke kerkhof “Buitenveldert” in zijn woonplaats Amsterdam. Het stoffelijk overschot van Paul Schoute krijgt op 20 juni een definitieve rustplaats op de Algemene Begraafplaats “Moscowa” in Arnhem. Beide mannen is later postuum het Vliegerkruis verleend.
Hauptman Karl Ebbighausen van de vijfde Staffel van het Jagdgeschwader 26 verklaart in zijn gevechtsrapport dat hij de T.V en de G.1 respectievelijk om 05.38 en 05.40 uur heeft neergeschoten.
Deze informatie komt uit het boek van auteur J.H. Schuurman, getiteld “Vliegveld Bergen 1938 – 1945”, p.101-102.
Tweemaal RAF
De twee Britse door Ebbighausen geclaimde vliegtuigen werden op respectievelijk 24 mei en 14 juni 1940 neergeschoten.
24 mei
-Spitfire I N3243 van 74 Squadron, gevlogen door P/O R.D. Aubert. Hij werd rond 15.55 uur tijdens een luchtgevecht ten zuiden van Duinkerken door Ebbighausen neergeschoten. Auber kwam om het leven. ("The Battle of France, Then and Now", p.356)
14 juni
Op deze dag, 14 juni 1940, keerde Battle P2335/'WT-N', van 226 Squadron niet terug op haar basis bij Faux-Villecerf. De Battle stortte bij Breux-sur-Avre, 15 kilometer ten zuiden van Breteuil neer. F/O K.N.Rae kwam daarbij om het leven. Sergeant H.P. White werd ernstig gewond gevangen genomen en overleed op 2 augustus in het ziekenhuis van Doullens. Het derde bemanningslid, Sergeant F. Nixon is sinds de crash als vermist opgegeven.
Het is mogelijk, dat deze Battle werd neergeschoten door Ebbighausen. Hij claimde een vliegtuig om 16.53 uur. ("The Battle of France, Then and Now", p.469)
De overwinning op het Franse toestel op 18 mei 1940 zou een Morane MS 406 zijn geweest.
Op 24 mei 1940 werd de Spitfire I, P9374, van F/O Peter Casenova (92 Squadron) door vuur van Duitse jagers geraakt. De schade aan de motor was zo groot, dat een terugkeer naar Engeland niet mogelijk was. Casenova
maakte een geslaagde noodlanding op het strand ter hoogte van Calais. Na de landing werd hij krijgsgevangen gemaakt. (“Fighter Command Losses”, Volume I 1939 – 1941”, p.31).
De twee Britse door Ebbighausen geclaimde vliegtuigen werden op respectievelijk 24 mei en 14 juni 1940 neergeschoten.
24 mei
-Spitfire I N3243 van 74 Squadron, gevlogen door P/O R.D. Aubert. Hij werd rond 15.55 uur tijdens een luchtgevecht ten zuiden van Duinkerken door Ebbighausen neergeschoten. Auber kwam om het leven. ("The Battle of France, Then and Now", p.356)
14 juni
Op deze dag, 14 juni 1940, keerde Battle P2335/'WT-N', van 226 Squadron niet terug op haar basis bij Faux-Villecerf. De Battle stortte bij Breux-sur-Avre, 15 kilometer ten zuiden van Breteuil neer. F/O K.N.Rae kwam daarbij om het leven. Sergeant H.P. White werd ernstig gewond gevangen genomen en overleed op 2 augustus in het ziekenhuis van Doullens. Het derde bemanningslid, Sergeant F. Nixon is sinds de crash als vermist opgegeven.
Het is mogelijk, dat deze Battle werd neergeschoten door Ebbighausen. Hij claimde een vliegtuig om 16.53 uur. ("The Battle of France, Then and Now", p.469)
De overwinning op het Franse toestel op 18 mei 1940 zou een Morane MS 406 zijn geweest.
Op 24 mei 1940 werd de Spitfire I, P9374, van F/O Peter Casenova (92 Squadron) door vuur van Duitse jagers geraakt. De schade aan de motor was zo groot, dat een terugkeer naar Engeland niet mogelijk was. Casenova
maakte een geslaagde noodlanding op het strand ter hoogte van Calais. Na de landing werd hij krijgsgevangen gemaakt. (“Fighter Command Losses”, Volume I 1939 – 1941”, p.31).
Het wrak van de Spitfire I P9374 van Peter Casenova werd in de '80er jaren geborgen van het strand van Calais. Het werd door Historic Flying Ltd. op Duxford gerestaureerd en maakte op 1 september 2011 in handen van John Romain haar eerste vlucht. In april 2017 werd de Spitfire naar Amerika verscheept.
Geraadpleegde bronnen
- Bf 109 Into the Battle, (M.Payne), p.40
- Bomber Command Losses 1939 - 1940, p.79
- Fighter Command Losses, Volume 1 1939 - 1940, p.30, 31, 40
- FlyPast Mei 1998, p.7
- The Battle of France Then and Now p.324, 315 en 356
- The Battle of Britain Then and Now (Mk.V) p.575 en 666
- The Bf 109 on the Western Front, (Peter Scott), p.19 en 40
- The National Archives, Kew, Report No.668/1940 in AIR40/2400
- Vliegveld Bergen 1938 - 1945, (J.H. Schuurman), p.101 en 102
- Bf 109 Into the Battle, (M.Payne), p.40
- Bomber Command Losses 1939 - 1940, p.79
- Fighter Command Losses, Volume 1 1939 - 1940, p.30, 31, 40
- FlyPast Mei 1998, p.7
- The Battle of France Then and Now p.324, 315 en 356
- The Battle of Britain Then and Now (Mk.V) p.575 en 666
- The Bf 109 on the Western Front, (Peter Scott), p.19 en 40
- The National Archives, Kew, Report No.668/1940 in AIR40/2400
- Vliegveld Bergen 1938 - 1945, (J.H. Schuurman), p.101 en 102
Titelfoto: Deze foto van de Bf 109 is in een groot aantal boeken en tijdschriften gepubliceerd. Deze versie werd gepubliceerd in de FlyPast van mei 1998 op p.7