Haithabu

Op de westelijke oever, binnen de oorspronkelijke ringwal, is een reconstructie van de nederzetting Haithabu gemaakt: een zevental gebouwen en een landingsbrug. Alleen het Gemeenschapshuis, huis nr.5 op de onderstaande overzichtsfoto, is op de oorspronkelijke plaats gereconstrueerd. De overige zes gebouwen zijn gebouwd op basis van archeologisch onderzoek in de nederzetting. Het betreft replica's van gebouwen, die ooit in de nederzetting hebben gestaan.

1. Huis van een kammenmaker.
2. Huis van een doeken en lakenhandelaar.
3. Huis van een handelaar.
4. Huis van een houtbewerker.
5. Gemeenschapshuis.
6. Huis van een schoenmaker.
7. Herberg.
​
​Het gebouw linksonder op de foto is het entreegebouw. 

Het kaartje laat zien, dat Haithabu stratigisch lag op het kruispunt van de noord-zuid lopende Ochsenweg en de transportroute van Oostzee naar Noordzee. Foto van overzichtskaart in het Viking Museum (RDV5382).

Hierboven: Model van de nederzetting Haithabu aan de Haddebyer Noor, kijkend naar het westen (DSCN1651).

Reconstructie van een van de gebouwen in Haithabu. De bouwers gingen daarbij uit van archeologisch bewijs in de vorm van (restanten) van palen en balken in de bovenste grondlagen. Voor wat betreft de opbouw van de muren en dakconstructie moest voor een deel worden teruggegrepen op kennis van vergelijkbare bouwtechnieken uit de tijd van Haithabu. Foto op het informatiebord bij de reconstructie van de nederzetting (RDV5771).

Behalve huis 5, het Gemeenschapshuis, dat op de oorspronkelijke plaats is herbouwd, zijn de overige gebouwen vanwege hun goede conservering geselecteerd voor de reconstructie van Haithabu. Deze staan nu dus op de plaats waar oorspronkelijk andere gebouwen hebben gestaan.

1. Huis van een kammenmaker

Dit huis bestaat uit drie delen met een centraal leefgedeelte, waarin zich in het midden een vuurplaats bevindt. Aan weerszijden zijn zit- en slaapplaatsen,

De constructie van dit huis wordt ondersteund door schuingeplaatste balken aan de buitenzijde. De muren bestaan uit een tussen staande balken gemaakt vlechtwerk van takken en twijgen, dat met leem is aangesmeerd.

2. Huis van een wol- en lakenhandelaar

Het oorspronkelijke huis werd in 833 CE gebouwd, maar ging een jaar later verloren bij een brand. Het gebouw bestond uit drie gedeelten, met in het midden het woon- en slaapgedeelte. Aan de ene zijde bevond zich de stal, aan de andere kant de ruimte waar de wol en garens werden verwerkt en opgeslagen.
De verwerking van ruwe wol tot aan de geweven doeken vond in bijna elk huishouden plaats. In de zomer vonden de werkzaamheden ook buiten plaats. Voor het weven binnenshuis was het noodzakelijk, dat het weefgetouw zo was geplaatst, dat het daglicht bij geopende deur volop benut kon worden.

Achterzijde van het huis met groententuin.

In de groententuin van Haithabu

3. Huis van een handelaar 

Bijzonder aan dit huis is, dat het als enige gebouwd is met complete eiken stammen voor de staande constructie. In de meeste gevallen werden boomstammen gespleten of in de lengterichting doorgezaagd om daarmee hout uit te sparen. De muren bestaan uit een vlechtwerk van twijgen, dat met leem is aangestreken.

4. Huis van een houtbewerker

Dit gebouw stamt uit het jaar 882 CE en is in gebruik geweest van een ambachtsman. De muren bestaan uit dikke in de lengte gespleten planken, die elk zo diep in de grond zijn gedrukt, dat ze aan de bovenzijde gezamenlijk de basis vormen van de dakconstructie. Daarmee verschilt de constructie van die van de andere gebouwen. Bij die gebouwen wordt het dak gedragen door afzonderlijke in de muren geplaatste palen.

Een andere bijzonderheid van dit gebouw is, dat er enkele vensters in de muren zijn uitgesneden. De in deze reconstructie gebruikte grootte en vorm is overeenkomstig met een door archeologen in Haithabu gevonden venster. Ook in de muren van de oorspronkelijke gebouwen 1, 2 en 7 zijn vensters aangetroffen. De vensters in het  Gemeenschapshuis doen wat grootte en vorm meer denken aan jongere constructies.

In dit huis werden niet alleen meubels, kisten en troggen gemaakt, maar ook kleinere gebruiksvoorwerpen als borden, drinkkoppen en kommen.

5. Gemeenschapshuis

Dit gebouw, dat tegenwoordig als ontvangst- en ontmoetingsruimte wordt gebruikt, stamt uit de tiende eeuw en is het enige gebouw, dat op de huidige plek is gereconstrueerd. De bewoner moet destijds een welvarend man zijn geweest, omdat hij in staat was de muren van zijn woning geheel van hout te laten bouwen. Met z'n vloeroppervlak van circa 108 m² is dit huis, samen met huis 2 (ca. 101 m²) het grootste in de gereconstrueerde nederzetting.

6. Huis van een schoenmaker

Dit kleine gebouw, met een vloeroppervlak van 8 m² werd rond 880 CE gebouwd. Evenals het grotere huis ernaast, zijn de muren van dit huis geheel van hout gemaakt. De rechthoekig gemaakte eikenhouten balken zijn horizontaal op elkaar gestapeld. De aan de uiteinden gehakte in kepingen zorgen voor een stevige verbinding met de aanliggende wand.

Dat eikenhout is gebruikt is bijzonder, want bewerking, en zeker in deze vorm, was arbeidsintensief. Aan de andere kant was naaldhout hier destijds niet voorhanden.

Huis 6, het huis van een schoenmaker, op de voorgrond met daarachter het Gemeenschapshuis (huis 5). 

7. Herberg

De inrichting van het vloeroppervlak van deze gereconstrueerde herberg is gespiegeld ten opzichte van het originele gebouw. Van het originele gebouw is het vlechtwerk en de geveldriehoek bewaard gebleven, zodat het vrij nauwkeurig kon worden gereconstrueerd. De wandhoogte bedroeg 2 meter; de dakhelling 40°.
Vanwege de belangrijke handelsfunctie van Haithabu kwamen handelaren van heinde en ver naar de nederzetting. In de herberg konden maaltijden voor een groot aantal mensen worden bereid. Dat vis een grote rol speelde in de voeding van de inwoners van Haithabu getuigen de vele teruggevonden overblijfselen van visserij en consumptie.

Landingsbrug

De paden in de omgeving van de oever van de Haddebyer Noor waren gemaakt van hout.  Deze  'Bohlenwege' van eikenhout stelden de inwoners van Haithabu in staat om de nederzetting met droge voeten te bereiken. Deze  paden waren iets boven het maaiveld aangelegd, evenals de huizen. Deze bevonden zich ook op een kleine verhoging, terwijl de vloer van de huizen eveneens verhoogd was, zodat regenwater, maar ook vuil water niet naar binnen kon stromen.

Hiernaast: Dit pad is gereconstrueerd op basis van het pad uit de 9e eeuw en loopt parallel aan de toenmalige beek, die vanuit westelijke richting naar de Haddebyer Noor stroomde. Dit eikenhouten pad voert langs het Gemeenschapshuis naar de landingsbrug (aanlegsteiger).

De oorspronkelijke landingsbrug is in de winter van 885-886 CE aangelegd en moet daarna zo'n 130 jaar lang in gebruik zijn geweest. Gedurende deze periode is de brug aangepast en uitgebreid tot uiteindelijk zo'n 41 meter bij 9,7 meter en besloeg een oppervlak van circa 398 m².
Aan de landkant rust het brugdek op een rij van vijf zware jukpalen, die door dwarsbalken met elkaar zijn verbonden. Hierop liggen de planken van het brugdek. Vanaf de zevende rij rust het juk op een rij van 6 palen. In een later stadium werd delaatste 8,5 meter van de brug ondersteund met een rij van zeven palen. 

De aanlegsteiger (Landebrücke) aan de westoever van de Haddebyer Noor. De dikke planken van het brugdek zijn aan de uiteinden met elkaar verbonden en vormen in de lengterichting van de brug twee brede stroken van ieder zo'n 4,80 meter breed. De planken zijn met houten spijkers vastgeklonken. Aan het einde van de brug werd op de bodem van de Noor het wrak van het schip aangetroffen, waarvan de resten nu in het Viking Museum zijn tentoongesteld. Het schip zonk in de periode tussen 990 en 1010 CE na een brand (DSCN1783).

De haven van Haithabu gezien vanaf de Landebrücke. Rechtsboven aan de oever staat het Wikinger Museum Haithabu (DSCN1786).

Meer over de Vikingen.