noarderljocht.com
Japan in kaart
Halverwege de zeventiende eeuw sluit Japan zich nagenoeg geheel af van de rest van de wereld. Alleen Nederlanders waren nog welkom om handel te drijven. De Nederlandse vestiging op het kleine eiland Deshima, in de baai van Nagasaki, was tussen 1641 en 1853 de enige plaats waar Japanners contact hadden met de buitenwereld.
Tot 1800 was de VOC verantwoordelijk voor deze handelspost, daarna nam de Nederlandse overheid deze verantwoordelijkheid over. Via deze plek werden niet alleen handelsgoederen uitgewisseld, maar ook informatie. Voor Nederlanders en daarmee ook voor andere Europeanen, was Deshima dé toegang tot Japan. Voor Japanners vormde het eiland een portaal voor informatie over de rest van de wereld.
Tot 1800 was de VOC verantwoordelijk voor deze handelspost, daarna nam de Nederlandse overheid deze verantwoordelijkheid over. Via deze plek werden niet alleen handelsgoederen uitgewisseld, maar ook informatie. Voor Nederlanders en daarmee ook voor andere Europeanen, was Deshima dé toegang tot Japan. Voor Japanners vormde het eiland een portaal voor informatie over de rest van de wereld.
Isolario, door Benedetto Bordone, Venetië, 1547. Via de berichten van Marco Polo (1254-1324) was het in Europa bekend, dat het eilandenrijk Japan bestond. Deze kaart, die voor het eerst in 1528 werd uitgegeven, is geheel gebaseerd op tekst en geeft het eiland als een rechthoek weer. Het is de oudste Europese kaart van Japan.
Foto gemaakt ten tijde van de tentoonstelling "Cartografie en Curiosa" in Het Scheepvaartmuseum te Amsterdam.
Foto gemaakt ten tijde van de tentoonstelling "Cartografie en Curiosa" in Het Scheepvaartmuseum te Amsterdam.
Met de hand gekleurde kaart van Japan uit de "Atlas Novus", Johannes Janssonius, Amsterdam, 1658.
De gebieden ten noorden van Japan waren in Europa nauwelijks bekend. In 1643 voer Maarten Gerritsz de Vries in dienst van de VOC naar Hokkaido, Sachalin en de Koerilen. Hij verkende slechts enkele delen van deze gebieden waardoor ze onvolledig zijn weergegeven op de latere gedrukte kaarten. De eilanden zijn in de noordoosthoek van deze kaart afgebeeld. Foto gemaakt ten tijde van de tentoonstelling "Cartografie en Curiosa" in Het Scheepvaartmuseum te Amsterdam.
De gebieden ten noorden van Japan waren in Europa nauwelijks bekend. In 1643 voer Maarten Gerritsz de Vries in dienst van de VOC naar Hokkaido, Sachalin en de Koerilen. Hij verkende slechts enkele delen van deze gebieden waardoor ze onvolledig zijn weergegeven op de latere gedrukte kaarten. De eilanden zijn in de noordoosthoek van deze kaart afgebeeld. Foto gemaakt ten tijde van de tentoonstelling "Cartografie en Curiosa" in Het Scheepvaartmuseum te Amsterdam.
"Itinerario. Voyage ofte Schipvaert van Jan Huygen van Linschoten naer Oost ofte Portugaels Indiën". Hendrick Florent van Langren, uitgave van Cornelis Claes, Amsterdam, 1596. Op deze kaart van Oost-Indië bevindt het noorden zich links en is Japan in de linkerbovenhoek te zien. Deze weergave van Japan is één van de varianten die in de zestiende eeuw nog gebruikelijk was. De vorm is afgeleid van een manuscriptkaart van Portugese cartografen. De bron voor deze merkwaardige vorm is waarschijnlijk een verkeerde interpretatie van een Japanse Gyoki-kaart. Foto gemaakt ten tijde van de tentoonstelling "Cartografie en Curiosa" in Het Scheepvaartmuseum te Amsterdam.
"De Zee-atlas ofte waterwaereld: vertoonende alle de zee-kusten van het bekende deel des aerdbodems." Vervaardigd door Hendrick Doncker te Amsterdam in 1660. De kaart in deze zee-atlas, voor het eerste uitgegeven in 1659, toont de stand van de kennis over het Australische continent in het midden van de zeventiende eeuw.
Foto gemaakt ten tijde van de tentoonstelling "Cartografie en Curiosa" in Het Scheepvaartmuseum te Amsterdam.
Foto gemaakt ten tijde van de tentoonstelling "Cartografie en Curiosa" in Het Scheepvaartmuseum te Amsterdam.
Nova Totius Asiæ Tabula
De 'Nova Totius Asiæ Tabula', de 'Nieuwe Kaart van heel Azië' is prachtig versierd en bedoeld om aan een muur te hangen. In de cartouche rond de wereldbollen wordt de rijkdom van de handelswaar uit Azië verbeeld, terwijl de vrouwfiguur in de auberginekleurige mantel en een kasteel op haar hoofd en met twee sleutels in haar hand (aan de rechterzijde) de Amsterdamse stedenmaagd voor moet stellen. Daarmee wilden de opdrachtgevers de rol van Amsterdam als centrum van de wereldhandel benadrukken.
De kopergravure 'Nova Totius Asiae Tabula' werd ontworpen door Philip Tideman en gegraveerd door Gilliam van der Gouwen, Amsterdam circa 1690-1702. De kaart werd circa 1750 gepubliceerd. Collectie Universitaire Bibliotheken Leiden, COLLBN Port 172 N 28 (VRS8346).
Japanse kijk op de wereld
Deze Japanse wereldkaart is geïnspireerd op een Europese projectie. Het laat de halfronden in het platte vlak zien. Rondom de halfronden zijn de namen van landen geschreven. Australië werd toen nog gezien als onderdeel van het onbekende 'Zuidland'. In de periode 1641 tot 1853, toen Nederlanders als enige Europeanen in Japan handel mochten drijven, was er op cartografisch gebied allerlei uitwisseling tussen wetenschappers van beide landen.
'Oranda Shin'yaku chikyu zenzu', vervaardigd door Sotani Osei en Hashimoto Sokichi te Keishi (het huidige Kyoto) in 1796. Houtblokdruk. Collectie Universitaire Bibliotheken Leiden, Ser. 168. Hier gefotografeerd in Wereldmuseum Leiden op de tentoonstelling 'Kaarten, Navigeren en Manipuleren (RDV2667). Op de twee foto's hieronder, links het westelijk halfrond en rechts het oostelijk halfrond (RDV2670 en 2669).
|
|
Klik hier voor de kaarten van Japan van Von Siebold.