De kaarten van Philipp Franz von Siebold

Beroemde plaatsen van Japan

Kaart van beroemde plaatsen in Japan gemaakt door Kuwagata Keisai (1764-1824) uitgegeven in Edo (Tokyo) door Izumiya Ichibei en Tsuruya Kiemon (1804-1818). Vermoedelijk de eerste kaart van Japan in vogelvluchtperspectief. Aan de bovenzijde doemt de kustlijn van Korea op aan de horizon. Waarschijnlijk kende de beroemde  kunstenaar Katsushika Hokusai deze kaart en inspireerde het hem om zelf dergelijke vogelvluchten te maken.

Reiskaart

Kaart voor reizigers van de belangrijkste routes met pleisterplaatsen en afstanden (Dainihon Dochu Kotei Shinansha), een houtsnede in harmonicavorm. Deze kaart is vervaardigd onder redactie van Kikuoka Enryo (1680-1747). De kaart werd uitgegeven door Kichimonjiya Ichiemon, Osaka en Suwaraya Mohei in Edo (Tokyo), 1820.

Kyoto

Herziene kaart van Kyoto, uitgegeven in Kyoto door Kichibei Shohonya en in Osaka door Tasuke Kawachiya en Rokubei Kogatanaya in 1812. De tekst in de marge van deze stadsplattegrond van Kyoto beschrijft afstanden en transportnetwerken. De kaart is gedrukt in maar liefst zes kleuren en wijst de bezoeker op de bezienswaardige plekken in het centrum en daarbuiten.

Shikoku pelgrimage

​Geïllustreerde kaart van de Shikoku pelgrimage, gedateerd 1807. Deze pelgrimskaart van het eiland Shikoku laat zien hoe de religieuze toeristen langs de 88 tempels op het eiland werden geleid. Ook tegenwoordig is dit nog een populaire pelgrimsroute.

De  Tōkaidō Route

De lengte van deze kaart is bijna 12 meter. Reizigers namen hem mee als gids langs de Tōkaidō route, (514 km) van Edo, het huidige Tokyo, naar Kyoto. Steden zijn gemarkeerd en geven praktische informatie bijvoorbeeld over de verhuur van paarden. Ook worden bezienswaardigheden zoals tempels en plekken van historische betekenis aangegeven. Over de gehele Tōkaidō kaart staan mensen afgebeeld die op reis zijn.

De Tōkaidō, de ‘Oostelijke Weg langs de Zee’ was de belangrijkste van de vijf Gokaidō vijf routes, die de hoofdstad Edo verbond met Kyoto. Op de route waren 53 shukuba, plaatsen waar reizigers konden rusten. Op deze door de overheid ingestelde plaatsen dienden de reizigers hun reispassen te tonen alvorens door te kunnen reizen. Dat gold ook voor de andere vier kaidō (routes) tijdens de Edo-periode (1603-1868).

De Tōkaidō kaart werd uitgegeven door Kichimojiya Ichibei en Kichimojiya Jiróbei, Osaka en Tokyo, 1772. Houtblokdruk. Collectie Universitaire Bibliotheken Leiden Ser.410a (RDV2663).

Hieronder: vier fragmenten uit de uitvouwkaart van de Tōkaidō, de klassieke route tussen Tokyo en Kyoto, uitgegeven door Yoruzuya Seibei in 1752 (VRS9632, 9633, 9635 en RDV2668).

---

Philipp Franz Balthasar von Siebold werd in 1796 geboren in het Beierse Würzburg. Hij kwam uit een familie van artsen. Philipp's grootvader, vader, en beide ooms waren allen hoogleraar geneeskunde aan de universiteit van zijn geboortestad. In 1815 begon ook Siebold de studie geneeskunde in Würzburg.

Na afronding van zijn studie werd hij in 1822 geneesheer-majoor in het Nederlands Oost-Indische leger in  Batavia. Een jaar later kwam Siebold in Japan aan.  Japan was tot dat moment een onbekende mogendheid, met strikt gesloten grenzen. Het was slechts enkele landen toegestaan handel met Japan te drijven. Van alle Europese  landen was handel alleen aan Nederland toegestaan  en dan ook nog alleen maar  vanuit een kleine handelspost op het speciaal voor dit doel gebouwde kunstmatige eiland Deshima in de Baai van Nagasaki
In 1823 kwam Von Siebold naar Deshima met de opdracht informatie te verzamelen over Japan, de handel met Japan en het Japanse politieke systeem. ​

Naast het verzamelen van natuurhistorisch materiaal, was Von Siebold tijdens een maandenlange reis naar Edo, het huidige Tokyo, in het bezit van een aantal landkaarten van Japan gekomen. De ontdekking van deze landkaarten in Von Siebold's reisbagage leidden in oktober 1829 tot zijn verbanning uit Japan. 

Deshima, het kunstmatige eiland bij Nagasaki was met een enkele brug met de stad verbonden. Dit panoramische  gezicht op de Baai van Nagasaki is gezien vanuit het zuiden. Het gehele panorama is verdeeld over vier schilderijen en is getekend in inkt en pigmenten op zijde. Op het derde schilderij, met aan de rechtertkant de stad Nagasaki met het eilandje Deshima waar de Hollandse handelspost was gevestigd. Dit is een uiterst gedetailleerd gezicht op de omgeving van de baai en de stad in een voor die tijd ongekende weergave. 
Kawahara Keiga,  1820-er jaren. De vier werken maken deel uit van de Fisscher Collectie.

Klik hier voor meer kaarten van Japan.